بهروزی فر
“امروز بر هیچ‌کس پوشیده نیست که نیروی انسانی توانمند و واجد مهارت‌های لازم، اساسی‌ترین عنصر و عامل تولید و به عبارت دیگر، موتور محرکه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه است. به همین سبب، آموزش و به‌ویژه آموزش‌هایی که جنبه کاربردی و مهارتی آنها بر جنبه‌های نظری‌شان تفوق دارد و نتیجه آن تربیت و تأمین نیروی انسانی مورد نیاز بخش‌های گوناگون صنعتی، خدماتی و… در جامعه است یکی از پُربازده‌ترین سرمایه‌گذاری‌های توسعه تلقی می‌شود.
از این منظر، حتی منابع مالی که صرف آموزش می‌شوند نیز نباید جزو هزینه‌ها منظور شوند؛ بلکه در واقع سرمایه‌گذاری برای آینده محسوب می‌شوند. زیرا تربیت نیروهای کاردان و کارآفرین همراه با مهارت‌آموزی و آمیختن علم و فن و به کار گیری آنها در محیط‌های کار و صنعت، سبب می‌شود تا حرکت چرخ‌های اقتصادی کشور تسریع و تضمین شود”. (فصلنامه رشد آموزش فنی و حرفه ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش، شماره ۴۸، بهار ۱۳۹۷) موضوع اهمیت پرورش استعدادها و تربیت نیروهایی کارآمد و دارای فن و تخصص، اگر چه سال هاست از ایده آل های آموزشی کشور به ویژه در وزارت آموزش و پرورش محسوب می شود اما از اواسط دولت یازدهم به طور جدی در این حوزه دنبال شد و آموزش و پرورش عزم خود را جزم کرد تا علیرغم مخالفت های شدید اغلب خانواده ها، طرح هدایت تحصیلی را با هدف سوق دادن دانش آموزان به رشته های فنی، انتخاب رشته ای متناسب با توانایی، علایق و استعداد محصلین و نیز ایجاد توازن تحصیل آنها در رشته های نظری و فنی اجرایی نماید. یکی از اهداف اصلی اجرای این طرح نیز فراهم ساختن زمینه کار و تضمین اشتغال نسل آینده کشور بود تا سالانه بر شمار بیکاران افزوده نشود اما عواملی همچون ایده آل گرایی صرف نسبت به آینده شغلی و تحصیلی فرزندان از سوی والدین، چشم و هم چشمی های خانوادگی، تلاش برای تحقق آرزوهای دست نیافته والدین در فرزندان، ناآگاهی دانش آموزان از آینده شغلی رشته های تحصیلی، مانع بسیار بزرگی پیش روی اجرای این طرح است لذا آموزش و پرورش، تنها راهکار تحقق این طرح و صد البته رسیدن به اهداف برنامه ای نظام آموزشی خود را در محدود کردن ورودی رشته های نظری دید تا آن جا که خانواده ها، طرح هدایت تحصیلی را هدایت تحمیلی نامیدند. با این شیوه، آموزش و پرورش کار را پیش برد و بر اساس گفته های مدیرکل دفتر آموزش دوره دوم متوسطه نظری وزارت آموزش و پرورش در دی ماه سال ۹۸، بعد از این همه سخت گیری و تنویر افکار، تنها ۳۵ درصد از دانش آموزان کشور به رشته های فنی گرایش دارند، به گونه ای که از مجموع ۲ میلیون و ۶۸۷ هزارو ۷۷۴ دانش آموز متوسطه دوم ۱۹.۳۲درصد معادل ۴۲۲ هزار و ۵۹۶ نفر در رشته فنی و حرفه ای و ۱۵.۷۲ درصد معادل ۵۱۹ هزار و ۲۴۹ نفر در رشته کار و دانش به علم آموزی مشغول هستند و همچنان بیش از ۶۴ درصد دانش آموزان متوسطه دوم کشور معادل یک میلیون و ۷۴۵ هزارو ۹۲۹ نفر در رشته های نظری تحصیل می کنند که از این تعداد ۲۵۴ هزار نفر معادل ۱۴ درصد در رشته ریاضی فیزیک، ۷۰۴ هزار و ۷۵۹ دانش آموز در معادل ۴۰ درصد در رشته علوم تجربی و مابقی در رشته علوم انسانی مشغول به علم آموزی هستند. (خبرگزاری جمهوری اسلامی، دی ۹۸) پرواضح است که شرایط اشتغال ایجاب می کند مانند دیگر کشورهای دنیا سهم آموزش های فنی و حرفه ای در ایران افزایش یابد و بدون تردید کلید توسعه و گشودن بن بست اشتغال، گرایش دانش آموزان به تحصیل در رشته‌های فنی و حرفه‌ای است تا در قبال آن، تکنیسین هایی کارآمد تربیت شود. اما با وجود همه تلاش های آموزش و پرورش و تبلیغاتی که برای بهتر دیده شدن رشته های فنی و حرفه ای صورت گرفته،
خبرگزاری خانه ملت، خبری را از گفت و گوی تلفنی میرحمایت میرزاده سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس و سید مصطفی آذر کیش مدیرکل دفتر آموزش کار و دانش آموزش و پرورش با برنامه “صبح و گفت و گو” با موضوع آموزش فنی و حرفه ای منتشر کرده که در آن، آذرکیش مدیرکل دفتر آموزش کار و دانش آموزش و پرورش با ذکر اینکه بیش از هفت هزار هنرستان در چهار زمینه صنعت، خدمات، کشاورزی و هنر داریم، گفته؛ حدود ۲۷۰۰ هنرستان فنی و حرفه ای است و حدود ۴۳۰۰ هنرستان هم کار و دانش است. به عبارتی به لحاظ کمی، زیرساخت ها در آموزش و پرورش فراهم است اما میرحمایت میرزاده نماینده مجلس با اذعان به اینکه همه نسبت به عدم ترغیب دانش آموزان و خانواده ها به گرایش به رشته های فنی و حرفه ای و کار و دانش مقصر هستیم، تصریح کرده؛ اعتراف می کنم که همه ما از نمایندگان در مجلس گرفته تا رسانه ها و دستگاه ها مقصر هستیم. کدام یک از ما علاقه مند هستیم فرزندانمان به جز رشته های تجربی و ریاضی به سراغ رشته های دیگر بروند. در تأیید گفته های او و این که عوامل فراوانی دست به دست هم داده اند تا این طرح موفق راه به جایی نبرد، دلایل و شواهد فراوان است اما نزدیکترین دلیل را می توان در اخبار چند روز گذشته دنبال کرد.
قطع به یقین استان خراسان‌جنوبی هم به تبعیت از کلان کشور، از قافله سوق دادن دانش آموزان به رشته های فنی و حرفه ای عقب نمانده و مطمئناً همچون دیگر قانون ها، رغبت برای اجرایی کردن کامل طرح هدایت تحصیلی و قانون گرایش بیش از ۵۰ درصد دانش آموزان به رشته‌های فنی بیشتر بوده است. آن چه در پی این همه تلاش برای هُل دادن دانش آموزان به حوزه های فنی انتظار می رود، این است که آموزش و پرورش با پررنگتر نشان دادن جایگاه این رشته ها در اشتغال و به نمایش گذاشتن موفقیت های هنرآموزان این رشته ها، زمینه را برای رغبت بیشتر خانواده ها و فرزندان شان فراهم تر نماید اما متأسفانه شواهد نشان می دهد، مسوولین، این بخش موضوع را نه تنها نادیده گرفته که به جهت همان غلبه باورها!! چند روز پیش خبری با این عنوان منتشر شد که طی آن اعلام شده بود؛پذیرش ۲۷۰ دانش‌آموز استان در رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی در آزمون سراسری ۹۹، برگ زرین دیگری بر تارک آسمان تعلیم و تربیت استان است. چند تن از فرمانداران نیز با افتخار قبولی دانش آموزان شهرستانشان را در رشته پزشکی به رخ کشیدند. این باصطلاح موفقیت مسوولین در حالی رقم خورده که خراسان جنوبی به لحاظ قبولی های کنکور، بعد از یزد و تهران، رتبه سوم را از آن خود کرده است، به عبارت بهتر رتبه های همه دانش آموزان در رشته های تحصیلی ریاضی، تجربی، انسانی، هنر و زبان سبب شده این توفیق رقم بخورد. لیکن اگر چه به همگان ثابت شده عده ای انگشت شمار می توانند در رشته های برتر مرتبط با رشته تجربی ادامه تحصیل دهند و تلاش ها برای کمرنگ کردن میل و رغبت بچه ها به این رشته فراوان است اما گویا همچنان عیار مسوولین در معرفی برترین ها، در این رشته می چربد.آیا به نظر شما وقتی به قول معروف، کدخدای ده که… و به هر دری می زند تا به آینده سازان نظام ثابت کند، همه چیز در رشته پزشکی خلاصه نمی شود ولی عملکردش چیز دیگری را نشان می دهد، خانواده ها این دم خروس را باور کنند یا…؟! لطفاً عیارها را تغییر دهید، نسل آینده باید واقع بین باشند تا فردای کشور درست پی ریزی شود.
(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق ۰۹۹۲۲۱۳۴۲۸۷ اعلام یا ارسال بفرمایید)
