بهروزی فر – این روزها در برنامه های رادیویی و تلویزیونی و نیز شبکه های اجتماعی و در حرکتی فراگیر، اغلب کلیپ ها و فیلم هایی را مشاهده می کنیم که به صورت مستقیم و غیرمستقیم به موضوع مهم زاد و ولد و فررندآوری اشاره دارند و در نقطه مقابل “فرزند کمتر، زندگی بهتر”، شعار “فرزند بیشتر، زندگی شادتر” را تبلیغ می کنند.
موضوع توجه به تکثیر نسل و جوانی جمعیت که در سیاست های کلی جمعیت مورد تأکید قرار گرفته، با شروع به کار دولت سیزدهم به عنوان اولویت کاری دولتمردان تعیین شده است و مجلس و دولت برای تحقق آن و جبران شیب جمعیتی کشور به سوی سالمندی، خط و مشی ها، قوانین و بخشنامه هایی را وضع نموده و در دستور کار دستگاه های متولی قرار داده اند.
مشوق های تعیین شده در این دستورالعمل ها، اگرچه تا تحقق کامل و عملیاتی شدن اغلب فاصله دارند، اما به گونه ای وسوسه برانگیز بوده اند که توانسته اند در ترغیب بخشی از جامعه به ورود به این قاعده مؤثر واقع شوند، اما به گواه آمار و گزارش ها، گروه هدف این قانون و جامعه نخبگانی تحصیل کرده ها و مرفهین، هنوز چراغ سبزی در این زمینه روشن نکرده و نسبت به پر کردن خلأهای جمعیتی، گام قابل توجهی بر نداشته اند.
بدون تردید پدیده کاهش جمعیت، ارتباطی تنگاتنگ با موضوع امنیت ملی دارد، به عبارتی زمانی که سهم گروه مولد یا فعال از نظر اقتصادی ( ۱۵ تا ۶۴ سال) بیش از دو سوم جمعیت باشد آن کشور در فاز پنجره جمعیتی قرار دارد که به صورت بالقوه یک فرصت مطلوب و سودآور است و به گفته کارشناسان سود یا پاداش جمعیتی نامیده می شود، بر عکس چنانچه آمار جمعیت مولد کاهشی باشد، جامعه مصرف کننده است و استقلال سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و… آن در معرض تهدید قرار می گیرد.
پژوهش ها نشان می دهند با توجه به اینکه نرخ رشد جمعیت کشور به نیم درصد نزدیک شده، تک فرزندی به ویژه در جامعه مادران تحصیلکرده رواج یافته، نسبت سالمندی جمعیت ایران در ۲۰ سال آینده به حدود دو برابر می رسد و ایران تا سال ۱۴۳۰ پیر خواهد شد و نیز طبق آمار علنی ثبت احوال در حال حاضر از هر سه ازدواج رسمی در کشور، یک مورد به طلاق منجر شده و عملاً همه ازدواج ها به تولید نسل ختم نمی شوند، همه و همه سبب شده در معرض خطر سقوط به سیاه چاله جمعیتی و تهدید امنیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و… قرار گیریم.
کارشناسان و برنامه ریزان در کلان کشور، برای فاصله گرفتن از این اَبَر بحران سیاه چاله جمعیتی، داشتن حداقل ۴ فرزند برای هر خانواده ایرانی را توصیه می کنند و تأکیدشان بر این است که هر کس برای ایران و آینده آن دل نگران است باید از این قاعده تمکین کرده و به فرزندآوری به عنوان یک وظیفه ملی بنگرد.
نگاهی به شرایط خانواده های پرجمعیت گذشته و لذت زندگی در کنار خواهرها و برادرهای متعدد بر هیچ کس پوشیده نیست و بی شک محدود کردن شمار فرزندان به یک یا دو تا، حسرت داشتن خاله، عمو، عمه و دایی را بر دل های خیلی ها گذاشته و خواهد گذاشت، اما با این وجود مقایسه شرایط زندگی پدرها و مادرهای قبل با آن چه الان وجود دارد و هزینه های سرسام آور اجاره یا خرید منزل، تأمین معاش، تحصیل فرزندان، رفاهیات و… همه و همه ترمز محکمی بر مسیر تحقق قانون تعالی جمعیت است.
تحقق این قانون که می تواند راه بر تکرار خطر ببندد و جبران جمعیتی به همراه داشته باشد، بایدها و نبایدهایی را می طلبد که بی شک واکاوی علل و ریشه های ناموفق ماندن آن در کلان کشور، با ارزیابی عملکرد یک سال گذشته دستگاه ها در زمینه ورود به بخشنامه های مرتبط با این قانون و میزان پاسخ های مثبتی که به مردم داده اند، اولین گامی است که می بایست در این زمینه برداشته شود. قوانین تا تسهیل کنندگی لازم‌ را نداشته باشند و شرایط به طور کامل برای تحقق آن ها فراهم نباشد، در این مسیر صعب و در این فرصت محدود تعیین شده برای جبران جمعیت، راه به جایی نخواهیم برد! (لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق ۰۹۹۲۲۱۳۴۲۸۷ اعلام یا ارسال بفرمایید)