قاسمی- هر چند که در سال جاری شاهد بارندگی های خوبی بوده ایم ولی به گفتۀ کارشناسان و مسئولان هنوز در سفره های آب زیرمینی تغییرات خاصی ایجاد نشده است و مشکلات آبی با شروع فصل تابستان نمود بیشتری یافته است.در بررسی دلایل بخش کشاورزی سیبل مسئولان آبی استان است و ضرورت تغییر الگوی کشت در بخش کشاورزی و فراگیر شدن سیستم آبیاری نوین و گلخانه ها را تاکید می کنند.
تنش آبی در برخی شهرستان ها
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری استان نیز در این زمینه به آوا گفت: در پی شیوع ویروس کرونا و فصل گرما تاکنون حدود ۱۵ درصد افزایش مصرف آب، نسبت به مدت زمان مشابه داشته ایم. امامی تصریح کرد: تأمین آب شهرهای استان در حال حاضر توسط ۱۳۶ حلقه چاه فعال انجام می‌شود که با اقدامات انجام شده بروی منابع تأمین آب موجود در راستای پایدار سازی تأسیسات و همینطور مدیریت تقاضا با اصلاح، نشت‌یابی و رفع نشت شبکه های توزیع تا حدودی میزان تولید آب مدیریت شده است و در صورت عدم بروز مشکلات پیش بینی نشده از جمله قطع برق طولانی مدت، طوری برنامه‌ریزی شده که خللی در تأمین آب شرب مردم به وجود نیاید. وی اعلام کرد: در تعدادی از شهرهای استان از جمله شهرهای بیرجند، طبس‌گشن، فردوس و قاین با توجه به شرایط اقلیمی و خشکسالی های پی‌درپی و افت سطح منابع آب زیرزمینی، امکان بهره برداری از چاه ها بر اساس دبی مجاز پروانه های بهره برداری وجود ندارد و میزان تولید آب چاه ها کمتر از حد مجاز می باشد که جابه‌جایی، احیاء و باز سازی چاه ها برای تعدادی از منابع انجام و همچنان در دستور کار می‌باشد و در بعضی از شهرهای کوچک استان به دلیل تک منبع بودن نگرانی هایی وجود دارد، اخذ مجوزهای چاه جدید و افزایش حجم ذخیره سازی با احداث مخازن آب در برنامه کاری می باشد.
به گفتۀ وی همچنین در شهر بیرجند پروژه های جابه‌جایی، احیاء و بازسازی برای تعدادی از چاه ها انجام شده که افزایش دبی بهره‌برداری را در پی داشته است و در راستای مدیریت تقاضا و کاهش هدررفت آب نیز پروژه‌های اصلاح شبکه، نشت‌یابی و رفع نشت شبکه‌ها، بازسازی انشعابات دارای نشت و تراکم اتفاقات از چند سال قبل در برنامه کاری بوده و همچنان در دست اجرا می‌باشد که با اقدامات انجام شده و همراهی مردم در مصرف آب مشکلی در تامین آب در فصل تابستان نخواهیم داشت. امامی افزود: در تعدادی از شهرهای استان در وضعیت تنش آبی هستیم(شرایط است که منابع آبی موجود برای تامین آب، معادل میزان آب مورد نیاز در اوج مصرف باشد) اما با اقدامات انجام شده و در دست اقدام برای پایدار سازی منابع و همینطور تامین تعدادی مولد برق اضطراری برای مواقع قطع برق امیدواریم با همکاری سایر سازمان‌ها از جمله شرکت آب منطقه‌ای و شرکت توزیع برق استان مانند گذشته، در تابستان سال جاری نیز با مشکل کمبود آب مواجه نشویم.
فرسودگی شبکه ونیاز اعتباری
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری استان با بیان اینکه منابع تأمین آب استان از چاه های عمیق آب شرب می باشد و فقط در شهر طبس از منابع آب سطحی (سد نهرین) قسمتی از آب مورد نیاز تأمین می گردد، عنوان کرد: بیشترین مصرف آب در استان مربوط با ۹۲ درصد مصرف، مربوط به بخش کشاورزی است. امامی تصریح کرد: بارندگی های مناسبی که در دو سال گذشته شاهد آن بودیم تأثیر مثبتی در کاهش افت سفره های زیرزمینی داشته است اما چون میزان برداشت از سفره های آب زیرزمینی بیشتر از ظرفیت تغذیه آن می باشد دچار کسری منابع آب زیرزمینی هستیم. به گفتۀ وی راهکار مؤثر، تنها مدیریت مصرف به ویژه در حوزه کشاورزی است چرا که با توجه به اینکه بزرگترین مصرف کننده می باشد و با توجه به برنامه سازگاری که تدوین شده است این بحث هم مدیریت خواهد شد و در یک برنامه کوتاه و بلندمدت موضوع بهبود بیلان سفره های آب زیرزمینی جبران خواهد شد. وی خاطر نشان کرد: در بخش آب شرب مصرفی مردم نیز فرسودگی شبکه عامل اصلی هدررفت آب بوده که رفع این مشکل و رسیدن به استانداردهای کشوری نیازمند اعتبارات خاص و ویژه می باشد.
لزوم تغییر کشت در کشاورزی
دانشیار علوم و مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در زمینه خشکسالی و کم آبی در استان عنوان کرد: بارش های خوب دو سال اخیر باعث شده است که در آبخوان های کشور و استان شاهد افت نباشیم و در بسیاری از دشت های بحرانی شاهد ثابت بودن سطح آب زیرزمینی باشیم. خاشعی سیوکی تأکید کرد: از آنجایی که خشکسالی ها و برداشت بی رویه از منابع آبی زیرزمینی قریب به ۴۰ سال ادامه داشته است برای اینکه سفره های آب زیرزمینی تقویت شوند باید حدود ۴۰ سال همین گونه بارندگی داشته باشیم و برداشت از منابع آبی را کاهش دهیم تا شاهد افزایش سطح آب زیرزمینی باشیم. به گفتۀ وی در همین راستا باید بگوییم هنوز با مشکل کم آبی و خشکسالی روبه رو هستیم و باید در کشاورزی که بیشترین مصرف آب را به خود اختصاص داده است، تغییراتی ایجاد کنیم.
آمار ۹۲ درصدی را قبول نداریم
معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی استان هم در زمینه مصرف آب بخش کشاورزی و مدیریت منابع آب عنوان کرد: بر اساس آخرین آماری که عنوان کرده اند حدود ۹۱.۵۸ درصد مصرف آب در بخش کشاورزی می باشد که به این آمار اعتراض داریم. اکبری ادامه داد: بر اساس اینکه در استان ۳۲۰۰ حلقه چاه داریم و از این تعداد ۲۲۴ حلقه چاه در بخش کشاورزی استفاده می شود و این نشان می دهد باقی مصرف آب در باقی بخش ها می باشد. وی تأکید کرد: اما با این وجود امور آب در چاه ها کنتور گذاشته اند و نصف ذخیره آبی را مصرف می کنیم و در بخش مدیریت آب، امور آب سخت گیری هایی داشته اند و قوانینی را در نظر گرفته اند .در همین راستا برای جلوگیری از تبخیر آب و مدیریت آب تا زمین های کشاورزی سطح آبیاری نوین را افزایش داده ایم و لوله گذاری شده است.
نهضت گلخانه ها و ابیاری نوین
معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی استان با اشاره به اینکه اولین استانی هستیم که در حجم محصولات خود به دنبال جهش تولید می باشد، گفت: جهش تولید به این معنا است که بهره وری از سطح زیر کشت را افزایش دهیم و اگر در هر متر مکعب ۷۰۰ تن محصول داشته ایم در سال ۹۹ به ازای هر متر مکعب یک میلیون تن بهره وری داشته باشیم. اکبری افزود: همچنین طرح سازگاری با کم آبی در استان را داریم و نهضت گلخانه ای راه اندازی شده است که از زراعت به سمت باغات و کشت های گلخانه ای می رود. وی خاطر نشان کرد: گلخانه ها برای کشاورزان و سرمایه گذاران سودآوری زیادی دارد چرا که در همان مقدار سطح می توانند چندین برابر بهره وری داشته باشند. به گفتۀ وی اکنون در بخش گلخانه داری در حال اجرای تأمین زیرساخت ها هستیم که ۸ گلخانه آماده شده است و در کنار گلخانه های قدیمی، گلخانه های جدید داریم و با تفاهم نامه ای که استانداری و جهاد کشاورزی با شرکت شهرک های گلخانه ها داشته است، ۱۹۰ میلیارد تومان برای توسعه این بخش در نظر گرفته شده است که ۱۴۰ میلیارد آن از محل اعتبارات شرکت شهرک های گلخانه ای کشور و مابقی از محل اعتبارات استانی تأمین می شود به گفته وی تاکنون حدود ۸ میلیارد تومان این اعتبار محقق شده است و مابقی در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ تخصیص پیدا می کند چرا که عملیات اجرایی مجتمع های گلخانه ای در حال اتمام می باشد.
