محمودآبادی- بهمن به امید شب عید جوجه ۵ هزار تومانی خریدم، جوجه ای که دولت گفته بود باید دو هزار و ۵۰۰ تومان فروخته شود، اما آنهایی که جوجه یک روزه دارند همان هایی هستند که به حرف دولت تره هم خورد نمی کنند، البته شاید پشت شان به جایی گرم است! چون گفتند «همینی که هست پول را با واسطه واریز کن ضمنا فاکتور هم نمی دهیم» این شرایط برای همه مرغداری ها بود. من ۱۵۰ میلیون تومان ضرر کردم، مرغدار دیگر ۳۰۰ میلیون تومان، چون جوجه ۵ هزار تومانی وقتی به وزن کشتارگاه رسید کشتارگاه ۶ و ۵۰۰ خرید . حالا دیگر رمقی برای جوجه ریزی نداریم، آنهایی که جوجه را به ۵ هزار تومان می دادند حالا به ۵۰۰ تومان هم نمی توانند بفروشند پس زنده به گور کردن جوجه ها تنها چاره شان شده است. انگار افرادی نمی خواهند چراغ مرغداری ها روشن بماند.

آن روزها

براساس آمار رسمی، در سال ۱۳۸۴ مصرف سرانه گوشت مرغ بین مردم ایران ۱۴ کیلوگرم بوده است. در آن زمان برنامه‌ریزان کشور تصمیم گرفتند این سرانه را تغییر دهند. طبق آن تصمیم قرار شد طی ۱۰ سال (برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه)، مصرف سرانه گوشت مرغ در ایران را با افزایشی ۱۰۰ درصدی به ۲۸ کیلوگرم در سال برسد. ظاهرا متولیان امر در هدف خود موفق بوده‌اند. افزایش دو برابری تولید گوشت مرغ در یک دوره ۱۰ ساله، البته نیاز به سرمایه‌گذاری و افزایش ظرفیت تولید داشت. بی‌تردید یکی از مشکلات اساسی مرغداری کشور ما در حال حاضر، ریشه در شیوه نادرست و ناکارآمد این ظرفیت‌سازی دارد. شیوه‌ای با همان کاستی‌ها و پیامدهایی که اغلب صنایع دیگر ما نیز از آن رنج برده‌اند. صدور «جواز تاسیس» برای تقریبا همه متقاضیان، حتی کسانی که آشکارا فاقد «اهلیت حرفه‌ای» برای این فعالیت بودند، احداث واحدهای موازی با فناوری قدیمی، اغلب بدون عایق‌بندی مناسب، با ظرفیت تولید نازل و لاجرم بی‌بهره از «صرفه‌های مقیاس» و در نتیجه هزینه تمام‌ شده بالا و دست‌ آخر رقابت مخربی که بسیاری از مرغداران را به ورشکستگی کشاند.

فقط یک سوم مرغداری ها در استان فعال هستند

بر اساس همین آمار اکنون در استان خراسان جنوبی فقط یک سوم مرغداری ها فعال هستند که البته آمار دقیق آن اعلام نشده است. با توجه به وجود چند زنجیره بزرگ فعال تولید مرغ گوشتی در کشور که برخی از آنها بیش از ۲۰ میلیون قطعه مرغ در سال تولید می‌کنند، میانگین واقعی تولید در اکثر واحدهای مرغداری بسیار کمتر از ۹۱ هزار و ۵۰۰ قطعه در سال است. با این حال هرگاه فرض کنیم که هر واحد مرغداری ۴ بار در سال جوجه‌ریزی می‌کند، میانگین تولید مرغداری‌های فعال در هر دوره حدود ۲۲ هزار و ۸۷۵ قطعه است. اگر مرغداری‌های غیرفعال (موقتا یا همیشگی) را نیز به حساب آوریم، میانگین ظرفیت تولید هر دوره برای واحدهای مرغداری احداث شده به حدود ۱۷ هزار قطعه کاهش خواهد یافت. همه اینها به آن معنا است که واحدهای مرغداری احداث ‌شده در کشور ما بسیار کوچک و غیراقتصادی هستند.

این روزها

صدور مجوزها در خراسان جنوبی باعث شد این استان یکی از استان های مهم در تولید مرغ گوشتی در شرق کشور شود. استانی که بر اساس آمار سال ۹۷ بیش از ۶۶۷ واحد مرغداری فعال داشته است به جز آنهایی که تا سال ۹۷ تعطیل و یا ورشکسته شده اند. از سال ۹۷ ماجرا برای مرغداران پر تنش تر شد تا جایی که تعداد زیادی از مرغداران را به بانک ها بدهکار کرد و تعداد زیادی نیز به دلیل همین بدهی ها از چرخه ی تولید خارج شدند. هر چند کارشناسان عدم کشش بازار برای این تعداد مرغداری را عنوان می کنند، اما سوال اصلی اینجاست ،اگر به قیمت جوجه ی یکروزه نظارتی باشد و یا اینکه قیمت دان و هزینه های تولید از قیمت فروش بالا تر نباشد باز هم این همه مرغداری تعطیل می شود؟ و از همه مهمتر صادرات مرغ گوشتی در کجای این معادله قرار دارد؟حالا مرغدارها دیگر توانی برای جوجه ریزی ندارند .

حالا دیگر رمقی برای جوجه ریزی نداریم

«حدادی» یکی از مرغداران خراسان جنوبی که یک سالن مرغداری ۲۰ هزار قطعه ای دارد در گفت و گو با آوا می گوید: بهمن پارسال به امید شب عید جوجه ۵ هزار تومانی خریدم، جوجه ای که دولت گفته بود باید دو هزار و ۵۰۰ تومان فروخته شود، اما آنهایی که جوجه یک روزه دارند همان هایی هستند که به حرف دولت تره هم خورد نمی کنند، البته شاید پشت شان به جایی گرم است! چون گفتند «همینی که هست پول را با واسطه واریز کن ضمنا فاکتور هم نمی دهیم» این شرایط برای همه مرغداری ها بود. من ۱۵۰ میلیون تومان ضرر کردم، مرغدار دیگر ۳۰۰ میلیون تومان ، چون جوجه ۵ هزار تومانی را وقتی به وزن کشتارگاه رسید کشتارگاه کیلیویی۶ و ۵۰۰ خرید. حالا دیگر رمقی برای جوجه ریزی نداریم. او می افزاید: آنهایی که جوجه را به قیمت ۵ هزار تومان می دادند حالا به ۵۰۰ تومان هم نمی توانند بفروشند پس زنده به گور کردن جوجه ها تنها چاره شان شده است. او از افزایش هزینه های واکسیناسیون ، هزینه های کارگری ، گرمایشی و … می گوید، اما همه این افزایش ها را در یک کفه ترازو می گذارد و افزایش دان را در کفه ی دیگر آن و ادامه می دهد: هزینه ی تمام شده ی یک جوجه از زمانی که به مرغداری حمل می شود تا زمانی که مرغ گوشتی می شود و به کشتارگاه می رسد حدود ۲۴ هزار تومان می شود. او با اشاره به حساب کتابی که مسئولان کشتارگاه با مرغداران در خرید مرغ ها دارند اضافه می کند: تصور کنید در این شرایط آنهایی که دان می فروشند که ادعا دارند، در بازار نمی توانند با ارز دولتی دان وارد کنند،با ارز آزاد هم که قیمت سر به فلک می کشد. من باید دان را با چه قیمتی تهیه کنم؟ «حدادی» مثال می زند : بر فرض هر جوجه حداقل ۵ کیلو دان بخورد،پس وقتی یک مرغدار ۲۰ هزار تایی مجبور است ۱۰۰ میلیون تومان فقط پول دان بدهد، به علاوه هزینه هایی که قبلا گفته شد. در مقابل رقمی که به فروش می رسد به جز ضرر هیچ منفعتی برای مرغدار ندارد. این مرغدار جوان می گوید: من و همکارانم تصور می کردیم جوجه ۵ تومانی را حداقل ۱۱ هزار تومان می فروشیم اما بازار به سمتی حرکت کرد تا من و امثال مرا نابود کند.

مافیای سیاه مرغ

هاشمی مرغدار دیگری نیز این سخنان را تائید می کند و می گوید: حالا اگر جوجه دارها به قیمت ۵۰۰ تومان هم جوجه شان را بدهند دیگر مرغداران توانی برای جوجه ریزی ندارند. او ادامه می دهد: این اولین سالی نیست که جوجه ها را به چاه می ریزند، سال های قبل هم بوده و تازه با وقاحت هم اعلام می کنند تازگی ندارد. این مرغدار نیز از قیمت مصوب جوجه با نرخ دو هزار و ۵۰۰ می گوید و خرید با قیمت حدود ۵ هزار تومان و اینکه هیچ اهرم فشاری نیز برای کنترل این ماجرا نیست. او که حدود ۳۰۰ میلیون تومان ضرر کرده است اضافه می کند: شما رسانه ها گول این که آقایان می گویند؛ “برخورد می کنیم! و چنین و چنان می کنیم” را نخورید چرا که این ها قدرت شان از دولت بیشتر است، این ها می توانند هر کاری که دل شان بخواهد در بازار مرغ و تخم مرغ انجام دهند و کسی هم نمی تواند یا نمی خواهد جلوی کارشان را بگیرد.

آقای دادستان به داد ما برسید

یکی دیگر از مرغداران مدعی است، در گرانی قیمت گوشت مرغ، دادستان به ماجرا ورود کرد مرغداران موظف شدند ابتدا نیاز داخل را تامین کنند بعد صادرات به سیستان و بلوچستان یا خراسان رضوی داشته باشند تا بدین ترتیب قیمت کاهش یابد و مصرف کننده راضی باشد. او می افزاید: حالا ما بدبخت شدیم، حالا ما به فلاکت افتاده ایم و یقین دارم با این اوضاع تا دو ماه آینده با بحران گوشت مرغ مواجه خواهیم بود حالا نیز انتظار داریم دادستان به ماجرا ورود پیدا کند و درد ما تولید کنندگان را بشنود. وی از مشکلاتی که سال های پیش با آنها درگیر بوده می گوید و اینکه یکی از مشکلات مرغداران بحث نقدینگی است و تا زمانی که درآمدی نداشته باشند نمی‌توانند جوجه خریداری کرده و پرورش دهند. به گفته هاشمی سه تا چهار سال متوالی صندوق توسعه ملی، اعتبارات بخش دام و طیور را پرداخت نکرد، مرغداران به شدت با کاهش نقدینگی مواجه‌ شده اند و کاهش نقدینگی باعث شده مرغداران نتوانند برای دوره بعد آغاز به کار کنند به همین دلیل مقدار دفعات پرورش مرغ کاهش پیدا کرده و تعداد زیادی از مرغداران دیگر قادر به ادامه ی فعالیت نیستند.

بحران کرونا

برای پاسخ به نیاز مردم در شب عید، جوجه ریزی در سالن های مرغداری استان به اندازه قابل توجهی، انجام و تولید نیز به میزان نیاز، انجام شد، اما پیدایش بیماری کرونا، سبب تعطیلی غذاخوری ها، فست فودها و توقف برگزاری مجالس شد و به دنبال آن، تقاضا برای گوشت مرغ کم شد. این نیز آتشی دیگر بر درآمد مرغداران شد و اکنون دوباره در آستانه ی ماه مبارک رمضان مرغداران با مشکلات قوی تری دست و پنجه نرم می کنند.

سه سال است تسهیلاتی نگرفتیم

یک مرغدار دیگر که این روزها به سختی با مشکلات دان و کمبود نقدینگی دست و پنجه نرم می کند فضای ملتهب مرغ را در سه ماه آینده بسیار نگران کننده توصیف می کند و می گوید: سه سال است که مرغداران استان هیچ تسهیلاتی از جهاد کشاورزی دریافت نکرده اند. شفیعی ادامه می دهد: عدم دریافت تسهیلات جاری باعث شده مرغداران مشکلات زیادی در تامین سرمایه در گردش داشته باشند و آنچه تاکنون دریافت کرده اند، فقط از منابع داخلی بانک کشاورزی بوده است. وی با اشاره به اینکه نسبت به سه سال گذشته قیمت نهاده ها ۱۰۰ برابر شده است می افزاید: در این بلبشوی قیمت ها که دولت قیمت جوجه را دو هزار و ۳۵۰ تا دو هزار و ۵۰۰ تعیین کرده بود مرغداران جوجه ی یک روزه را تا ۵ هزار و ۵۰۰ تومان خریداری کردند و حالا با هر کیلو هزار و ۵۰۰ تومان ضرر می فروشند. به نظرتان چه بر سر صنعت مرغ استان خواهد آمد؟

دست های پس پرده

شفیعی که سال هاست در این صنعت تلاش می کند با نقد صریح صدا و سیما از گزارشی که در آن نشان می داد با اینکه قیمت مرغ ۱۲ هزار و ۹۰۰ تعیین شده بود اما با قیمت ۹ هزار و ۵۰۰ تومان فروخته می شد می گوید: می دانید تفاوت قیمت ۱۲ هزار و ۵۰۰ تا ۹ هزار و ۵۰۰ را از جیب تولید کننده گرفته اند؟ و این یعنی در چند ماه آینده بحران مرغ در کشور به حدی خواهد شد که قیمت آن به ۱۵ هزار تومان خواهد رسید. وی از دست های پس پرده ای در این باره خبر داده و اذعان می کند: عده ای سعی دارند در سال جهش تولید صنعت گوشت سفید را در کشور به زمین زده و مانند مافیا فقط خودشان آن را به دست بگیرند. این مرغدار با سابقه ادامه می دهد: چرا این قدر درد در صنعت مرغداری ایجاد شده است؟ پاسخ شفافی دارد و آن اینکه آنهایی که سعی در آتش زدن این صنعت دارند مایلند مرغ و تخم مرغ را وارد کنند واردات مرغ از کشورهایی مانند ترکیه ابتدا الزاماتی می خواهد که آن الزامات همین اوضاع بحرانی است که می بینید. او که دل پرخونی از شرایط دارد از کاهش تولید در مرغداری ها، از زیان های چندین میلیون تومانی جوان هایی که در این صنعت وارد شده بودند، فعال بودن تنها یک سوم از مرغداری های استان و . . . می گوید و آینده بسیار شومی برای ادامه صنعت مرغداری در استان و کشور پیش بینی می کند. با این شراید صنعت مرغداری استان به عنوان یکی از صنایع بزرگ خراسان جنوبی که اشتغال زیادی را در خود داشت، انگار در باتلاقی فرو رفته است که همه می بینند اما کاری انجام نمی کنند – محمودآبادی