تشنگی تمام تار و پود خراسان جنوبی را گرفته است،زمین های سله بسته انگار ماتم زده می دانند که شکسته خواهند شد اما بارانی آنها را نرم نخواهد کرد،کاهش ۷۰ درصدی بارندگی جان مراتع را به لب رسانده. دامداران در خشکسالی غوطه می خوردند. و کشاورزان هنوز گندم هایشان زرد نشده آن ها را برای رفع گرسنگی دام ها درو می کنند. انگار زمین آبستن فروپاشی است. «۹۰ درصد مساحت استان متاثر از خشکسالی است»این جمله ی مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی از فاجعه ای خبر می دهد که باید هر چه زودتر برایش راهکارهایی اندیشیده شود. خندان رو می گوید: میزان بارندگی ها نسبت به بلند مدت مشابه ۶۰ درصد و نسبت به سال قبل ۷۰ درصد کاهش داشته است. میانگین بارندگی ها در فروردین نیز صفر بوده است.
۹۰ درصد استان در خشکسالی
به گفته وی ۹۰ درصد مساحت استان در خشکسالی،۱۰ درصد نرمال،۲۳ درصد خشکسالی ضعیف،۴۴ درصد خشکسالی متوسط ،۱۸ درصد خشکسالی شدید و ۶ درصد خشکسالی بسیار شدید قرار دارد. مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی معتقد است شدت تاثیرات خشکسالی در استان به قدری است که اگر ۲۰ سال بارندگی مداوم البته نرمال داشته باشیم هم خساراتی که در این مدت به استان وارد شده درمان نخواهد شد. وی یکی از صدمات مهم خشکسالی به استان را افزایش گرد و غبار بر اثر بیابانی شدن مساحت استان دانسته و می افزاید: به طور متوسط این خشکسالی ها از دهه ۷۰ آغاز شده است که در این دهه میانگین گرد و غبار در استان ۲۲ روز بوده است،این آمار در دهه ۸۰ به ۲۶ روز رسید و در دهه ۹۰ میانگین گرد و غبار استان به ۳۲ روز رسید، که افزایش ۲۰ درصدی را نشان می دهد. خندان رو اعلام می کند:به عنوان مثال در شهر بیرجند میانگین گرد و غبار در دهه ۷۰ حدود ۸ روز بوده است،در دهه ۸۰ نیز ۱۷ روز و در دهه بعد از آن به ۴۰ روز رسیده است،که نسبت به دهه ۷۰ پنج برابر شده است.
بحران در عمق
متاسفانه این طور که معلوم است امسال در یک دوره خشک قرار داریم و با افت شدید بارندگی در استان روبرو هستیم. در خراسان جنوبی هیچ رودخانه ورودی نداریم و آب باران تنها منبع سفره‌های زیرزمینی است. بر اساس گزارش های شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی ۱۱۳ میلیون متر مکعب کسری مخازن استان است که اگر بارندگی در استان وجود نداشته باشد این رقم کسری نیز بیشتر می‌شود این در حالی است که همینک دو دشت سرایان و بشرویه نامساعد هستند. بر اساس این گزارش در حال حاضر ۳۵ دشت در استان وجود دارد که از این تعداد هشت دشت ممنوعه و بحرانی است و ۳ هزار حلقه چاه نیز در استان است.متوسط بارندگی سالانه استان ۱۱۵ میلی متر است که بیشتر آن تبخیر می‌شود. تمام این کمبود های عمیق را وقتی در کنار این خبر می گذاریم که بیش از ۷۵ درصد مخازن سدهای استان خالی است.
امید به بارور سازی ابرها
نماینده مردم بیرجند، درمیان و خوسف در مجلس شورای اسلامی ۲۵ بهمن ماه از پیگیری هایی برای بارور سازی ابرها در استان خبر داده بود و گفته بود: در گذشته بارورسازی ابرها در استان انجام شده که تاثیر مثبتی در افزایش ۳۰ درصدی بارندگی استان داشته است. خسروی گفته بود با وزیر نیرو در زمینه بارورسازی ابرها مکاتبه شده و در حال پیگیری این موضوع هستیم. به گفته وی بر اساس نظر کارشناسان حداقل فرصت برای بارورسازی ابرها تا اردیبهشت ماه است و برای بارورسازی ابرها منتظر جواب وزیر نیرو خواهیم بود. نماینده مردم بیرجند، درمیان و خوسف در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار ما درباره پیگیری این موضوع می گوید: کرونا پیگیری های ما را کند و در بخشی تعطیل کرد. بر اساس گفته های این نماینده انگار امیدی به بارور سازی هم نباید داشته باشیم.
بحران در مراتع استان
هر چه میزان بارندگی ها کاهش یابد به دنبال آن میزان خشکی در مراتع افزایش می یابد که این موضوع دامداری را تحت تاثیر قرار می دهد. علاوه بر این بخشی از کشاورزی نیز که وابسته به بارندگی های بهاری است دچار زیان می شود. بیشترین بخشی از جامعه که از این کاهش بارندگی ها آسیب می بینند بهره برداران مراتع هستند. در خراسان جنوبی ۸میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار مرتع وجود دارد که از این میزان ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار آن در اختیار عشایر استان است. مدیرکل امور عشایر خراسان جنوبی با اشاره به اینکه کاهش نزولات آسمانی در سال آبی جاری به مراتع خسارت ۸۰ درصدی وارد کرده است می گوید: علاوه بر این در مابقی مراتع نیز به دلیل گرد و غبار و نشست ماسه ها،علوفه ی مرتع کیفیت خود را از دست داده است. عصمتی پور با اشاره به اینکه تنها راه درآمد زایی و امرار معاش عشایر از دامداری می گذرد می گوید: با شرایط حاکم بر مراتع وکمبود خوراک دام ادامه ی شرایط زندگی این قشر زحمت کش نگران کننده است. وی معتقد است برای رهایی از این بحران باید شرکت پشتیبانی امور دام کشور در خصوص خرید دام مازاد جامعه عشایر ورود و در مقابل نهاده های مورد نیاز را تحویل عشایر دهند. وی ادامه می دهد: در صورتی که دام خریداری شده مناسب کشتار نباشد،می توان با در اختیار قرار دادن نهاده به صورت «قرارداد پرواربندی»با شخص فروشنده پس از طی دوره ی پروار،دام به کشتارگاه منتقل شود.که در هر دو صورت ضمن تثبیت اشتغال عشایر،از سوء استفاده دلالان و واسطه ها نیز جلوگیری شود.وی پوشش همگانی بیمه دام عشایر،پرداخت خسارت های ناشی از خشکسالی توسط صندوق بیمه محصولات کشاورزی ،بخشودگی جرایم،کارمزدها وتمدید تسهیلات پرداختی را از جمله مهمترین اقداماتی عنوان کرد که برای کمک به عشایر باید در دستور کار قرار گیرد.
کاهش ۶۰ درصدی حجم سازه ها
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی می گوید: حجم آبگیری سازه‌های خراسان‌جنوبی در سال زراعی جاری حدود ۶۰ درصد کاهش داشته است. علیرضا نصرآبادی ادامه می دهد: متأسفانه به واسطه کاهش بارندگی‌ها در سال زراعی جاری تا به امروز حجم آبگیری سازه‌های خراسان‌جنوبی حدود ۶۰ درصد کاهش یافت. مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان‌جنوبی اضافه می کند: البته این نکته نیز حائز اهمیت است که کاهش آبگیری سازه‌ها در سال‌های آتی تأثیر خود را نشان می‌دهد چون برای سال جاری سازه‌ها از گذشته آبگیری شده‌اند. نصرآبادی با اشاره به بارندگی‌های بسیار خوب سال گذشته در خراسان‌جنوبی می افزاید: حجم آبگیری سازه‌های آبخیزداری خراسان‌جنوبی در سال زراعی ۹۸-۹۹ حدود ۸۵ میلیون متر مکعب بوده است و چون سال گذشته سازه‌ها آبگیری شده‌اند امسال مشکلی نخواهیم داشت. وی با اشاره به نقش سازه‌های آبخیزداری در ایجاد امید بخشی به روستاییان و ماندگاری آنان در روستاها، می گوید: به عنوان مثال در روستای خوانیک از توابع شهرستان فردوس ایجاد سه هزار متر مکعب عملیات آبخیزداری باعث رونق این روستا و ماندگاری اهالی در این منطقه شد. استان خراسان جنوبی با توجه به موقعیت جغرافیایی که دارد،مانند دیواری محافظ برای کشور عمل می کند . دیواری که باید از تخریب آن با حفظ جمعیتش کوشا باشیم و تنها راه ماندگاری جمعیت نیز گزینه ای به جز آب نیست. محمودآبادی
