برزجی – هنوز در میان شلوغی‌های شهر می‌توان جایی را یافت که فارغ از هر فکر و خیالی کمی به خدا نزدیک‌تر شد و حضور در یک مرکز توانبخشی مجالی برای شکرگزاری و درس‌آموزی است.موسسه خیریه توانبخشی حضرت علی اکبر (ع) بیرجند یکی از مراکزی است که بخشی از جمعیت ۲۴ هزار معلول استان خراسان جنوبی به استعداد بیش از ۴۵۰ نفر در آن نگهداری می‌شوند.اینجا معلولان ذهنی، جسمی و سالمندی هستند که سال‌های عمرشان را با هم سپری می‌کنند و همیشه منتظر ورود میهمانانی تا کمی از دلتنگی‌هایشان را به اشتراک بگذارند.سهم آنان از زندگی، تخت فلزی با یک چهار دیواری تکراری در جست و جوی دست مهربانی که دستان رنجورشان را بگیرد؛ آزارشان حتی به مورچه هم نمی‌رسد اما در سکوت فریاد می‌کشند که ما زنده‌ایم و زندگی می‌کنیم.یک روز بهاری میهمان مرکز توانبخشی شدیم تا روایتگر بخشی از زندگی آنان باشیم.منتظر یک لبخند هستند که جواب آن را با هیجان و شوق بدهند. افرادی که در بخش ایزوله نگهداری می‌شوند اصطلاحا وابسته به تخت هستند برای همین از تخت خود تکان نمی‌خورند و در سکوتی عجیب گوشه‌ای نشسته‌اند.مانع قوی در وجودشان آنان را از نزدیک شدن به غریبه منع می‌کند، برای همین نگاهشان مدام بین غریبه و مددکار می‌چرخد اما انسان در کنارشان هیچگاه احساس غربیه بودن نمی‌کند. اینجا کش و قوس ثانیه‌ها را از نگاه این انسان‌های معصوم اما معلول به وضوح می‌توان فهمید، همان‌هایی که در تخت‌های انفرادی خود محبوس هستند.راه می‌روم و عکس می‌گیرم و آنان در سکوت پرمعنا به لنز دوربین خیره شده‌اند انگار می‌خواهند حکایت‌های تلخی از بغض دردناک تنهایی را بازگو کنند.برخی معلولان ذهنی، مجهول‌الهویه هستند اما بعضی از آنها خانواده مشخص دارند که بنا به دلایلی نگهداری شان به عهده موسسه سپرده شده است.
از نگهداری تا توانبخشی
موسسه توانبخشی حضرت علی اکبر (ع) در شهریور سال ۱۳۷۶ به همت تعدادی از خیران و بهزیستی شهرستان بیرجند در شهرک شهید مفتح (معصومیه) بنا گذاشته شد و امروز این مرکز که در نوع خود بزرگترین موسسه مجهز بخش خصوصی برای نگهداری و توانبخشی معلولان و سالمندان در شرق کشور است، بیش از ۵۱ هزار متر مربع فضا دارد.این موسسه با ظرفیت نهایی ۳۷۰ نفر در تمامی زمینه‌های نگهداری پسران و دختران، حرفه‌آموزی، ارتز و پروتز، توانبخشی، درمانگاه تخصص دندانپزشکی، کلینیک درمانی و امور متکدیان در حال خدمات‌رسانی است و بخش‌های مختلفی برای خدمت به معلولان راه‌اندازی شده که بازدید از این بخش‌ها در هر زمانی می‌تواند برای تصفیه روح هر انسانی مفید باشد زیرا در کنار این افراد حضور خدا بیشتر احساس می‌شود.در بخش آسایشگاه پسران ۱۷۰ مددجو عقب مانده ذهنی در ۲ قسمت ایزوله و تربیت‌پذیر و ۱۰ سالن نگهداری می‌شوند، ۳۶ مددیار هم موظف به نگهداری از این پسران هستند و انجام امور بهداشتی و تغذیه‌ای مددجویان مهمترین وظیفه این مددیاران است.کاری بس سخت و طاقت‌فرسا که به گفته اهل معنا فقط از انسان‌های فرشته‌خو بر می‌آید و با معیارهای مادی قابل سنجش و ارزش‌گذاری نیست. آسایشگاه دختران هم سال ۱۳۸۳ با توجه به نیاز استان توسط خیرین و سازمان بهزیستی تاسیس شد و با حضور ۲۰ مددجو که از استان خراسان رضوی به این بخش منتقل شدند کار خود را شروع کرد اما در حال حاضر ۹۸ دختر معلول ذهنی باز هم در ۲ بخش ایزوله و تربیت‌پذیر در این بخش نگهداری می‌شوند.موسیقی درمانی، بازی درمانی، پیاده‌روی، قطار شادی و اردوهای متفرقه کارهایی است که به ابتکار مسئولان موسسه برای این معلولان انجام می‌شود تا بخشی از دردها و تنهایی‌شان جبران شود.کارکنان این بخش به صورت شبانه‌روزی و شیفت‌های کاری در ارائه خدمات متنوع و نگهداری از مددجویان سهم دارند.
ذوق برای یک تحسین
در بخش دیگری از مرکز توانبخشی کارگاه‌های حرفه‌آموزی تدارک دیده شده تا مددجویان به مدد آموزش‌ها و امکانات در اختیار بتوانند اوقات خود را بهتر سپری کنند.
در این بخش هفت کلاس و ۶ کارگاه شامل سوخت نگار چوب، گلیم بافی و تابلو فرش، معرق و مشبک چوب، رودوزی‌های سنتی، خیاطی تزئینی، شعر و سرود، موسیقی و یک کلاس آموزش زیر ۱۴ سال فعال است. در کارگاه‌های حرفه‌آموزی شوق و اشتیاق را می‌توان از چشمان مددجویان به وضوح دید و انگار منتظر یک تحسین هستند تا همه ذوقشان را با لبخندی معصومانه به نمایش بگذارند.در مجتمع خانه امید سالمندان این موسسه هم ظرفیت نگهداری ۱۰۰ سالمند با امکانات به روز فراهم شده که می‌توان در گذر از این سرا با پدران و مادرانی تنها همکلام شد.
روزهای ملال‌آور معلولان
اما به گفته مدیرعامل موسسه خیریه توانبخشی حضرت علی اکبر (ع) این معلولان زندگی سراسر سختی، بی‌قراری و ناملایمتی دارند.حامد عرب‌زاده در گفت و گو با خبرنگار ما با اشاره به حضور ۴۵۰ معلول ذهنی، جسمی، حرکتی و سالمند در این مرکز، در عین حال از تکمیل بودن ظرفیت بزرگترین مجموعه توانبخشی شرق کشور خبر داد و گفت: ۶۰ نفر در بخش دختران پشت نوبتی داریم به همین میزان بخش پسران هم با کمبود فضا مواجه است.وی با تاکید بر اینکه مراکز توانبخشی تلاش می‌کنند سختی‌های روزمره معلول به حداقل برسد افزود: در واقع اینجا محلی برای آسایش و آرامش معلولان است تا یک زندگی عادی را از سر بگذرانند.مدیرعامل موسسه خیریه توانبخشی حضرت علی اکبر (ع) درباره مهمترین نیازهای معلولان گفت: مواد خام غذایی از جمله برنج، گوشت، مرغ، حبوبات، انواع دارو به خصوص بیماران اعصاب و روان، البسه مردانه، زنانه، بچگانه با اولویت لباس راحتی و منزل لوازم منزل مثل بخاری، تلویزیون، تخت، میز و صندلی جزو نیازهای مهم مددجویان در این مرکز است که انتظار می‌رود خیران به آن توجه کنند.وی لوازم توانبخشی همچون ویلچر، واکر و توالت فرنگی را هم از نیازهای معلولان برشمرد و گفت: لوازم بهداشتی مثل مواد شوینده، پوشک و ایزی لایف نیز مورد نیاز است.
هزینه‌های میلیاردی و چشم امید به کمک خیران
عرب‌زاده با بیان اینکه خیران می‌توانند بخشی از نیازهای مرکز را با اهدای گوشت برطرف کنند ادامه داد: گوسفند عقیقه، نذری یا مشارکتی و حتی نذر مرغ هم می‌تواند در تامین گوشت مورد نیاز موسسه مفید واقع شود.وی گفت: برخی افراد در قالب نذر خدمت می‌توانند حضور افتخاری برای کمک به عرصه‌های خدماتی، عمرانی، سلامت، درمانی و توانبخشی داشته باشند که قطعا اجر بی‌شمار را نصیب خود می‌کنند.به گفته مدیرعامل موسسه خیریه توانبخشی حضرت علی اکبر (ع) ماهانه ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان هزینه‌های جاری موسسه است که ۷۰ درصد آن از محل کمک خیران و حامیان و ۳۰ درصد در قالب برنامه معیشتی توسط دولت تامین می‌شود. استاندار خراسان جنوبی هم در ماه رمضان امسال با حضور در جمع معلولان مجتمع توانبخشی حضرت علی اکبر (ع) بیرجند و بازدید از بخش‌های مختلف آن، روزه خود را در کنار مددجویان و کارکنان این مجموعه افطار کرد تا بار دیگر اهمیت مسئولیت اجتماعی و مشارکت‌های مردمی در این زمینه یادآور شود.
