تا اول اردیبهشت مرزی میان مشاغل کم خطر و پر خطر کشیده نشده بود اما از این تاریخ براساس اعلام وزارت بهداشت برخی از شغل ها به دلیل ریسک پذیری بالا همچون آرایشگاه ها، رستوران ها، تالارهای پذیرایی، چایخانه ها، هتل ها، باشگاه های ورزشی، سینماها و … فعلا اجازه بازگشایی ندارند. اما بسیاری از مشاغل که حالا برچسب پر خطر هم بر پیشانی شان، جیغ می کشد هر چند کرکره‌ها را بالا نکشیده اند اما مدت هاست چراغ خاموش فعالیت می کنند.

شهر شلوغ، کسب و کار کساد

بسیاری از مردم در مغازه ها و فروشگاه ها در رفت و آمد هستند و با اینکه همچنان خطر کرونا به قوت قبل باقی است، اما خیلی ها ماسک نزده و با خیال راحت در شهر تردد می کنند. میان آنها راه می افتم، رستورانی نظرم را جلب می کند. چون کلمه بیرون بر را طوری نصب کرده تا چشم ببیند. محمدی صاحب این رستوران می گوید: بازار رستوران ها و اغذیه ها هم مثل سایر صنوف افت شدیدی داشته و ما هم از این بلا بی نصیب نبودیم. وی با بیان اینکه بسیاری از مشتریانش را از دست داده، می افزاید: اگر اوضاع به همین صورت پیش برود خیلی از کسانی که کسب‌وکار خود را به تازگی شروع کرده‌اند، با توجه به بالا بودن اجاره‌بها و افزایش روزانه و بی منطق قیمت برخی از محصولات، ورشکست خواهند شد. سفره خانه سنتی در همین حوالی وجود دارد که بسته است. شماره اش را از تابلوی مغازه بر می دارم و تماس می گیرم. هاشمی درباره روزهای کرونایی و تعطیلی سفره خانه اش می گوید: تمام سفره خانه های سنتی ۱۰۰ درصد تعطیل شده اند و اصلا مشتری ندارند. وی اضافه می کند: از زمان شیوع این ویروس منحوس ، کسب‌وکار ما آسیب جدی دیده به گونه ای که بسیاری از همکارانم تا آستانه تعطیلی پیش رفتند. هاشمی ادامه می دهد: ضربه سنگینی از این ویروس خوردیم تا جایی که اصلا توان محاسبه آن را نداریم. پاساژها و مراکز خرید تا ساعت ۱۸ اجازه فعالیت دارند. به یکی از این مراکز می روم و به درد دل های برخی از آنها گوش می کنم. در حالی که مطهری در مغازه‌ موبایل‌فروشی‌اش به انتظار مشتری پشت میزش نشسته بود ، می پرسم اوضاع کسب و کار چطور است. می گوید: از صبح فقط سه ‌نفر وارد مغازه شده، سوالی کرده و رفتند، مشتری نیست و باید چشم به روزهای آینده داشته باشیم. راهروهای پاساژ خلوت است، فروشندگان ویترین‌ها را مرتب و قاب‌های گوشی را دستمال می‌کشند. مطهری دل پری از بانک ها دارد و ادامه می دهد: با اینکه گفته بودند بانک قسط وام را فعلا نمی‌گیرد اما از حسابم برای قسط، برداشت کرده‌اند. به نظر شما ما با مغازه تعطیل توانایی بازپرداخت داریم؟ چرا این موضوع ساده را متوجه نمی شوند؟ صاحب مغازه دیگری هم تقریبا همان حرف های مطهری را می زند و چشم به آینده و پایان کرونا دارد. خانه نشین شدیم کمی پایین تر از پاساژ، آرایشگاه مردانه ای است که یادم آمد جزو صنوف پر خطر قرار گرفته و مجبورند تعطیل باشند. تماس گرفته و از اوضاع و احوالش سوال می کنم. می گوید: از اول فروردین مغازه را تعطیل کردم و فعلا منتظر تصمیم مسئولان برای بازگشایی مغازه هستم. قاسمی با بیان اینکه اکنون از پس اندازش خرج خانواده را می دهد، عنوان می کند: هیچ خانواده ای را پیدا نمی کنید که مشکل مالی نداشته باشد اما وضع برخی از صنوفی که هنوز اجازه بازگشایی ندارند، به مراتب بدتر از سایر صنوف می باشد. وی اضافه می کند: با این وام یک میلیونی هم به جایی نخواهیم رسید و امیدوارم همان طور که ما را مجبور به تعطیلی می کنند تسهیلاتی نیز برای این دوران بدهند.
یکی دیگر از شغل های پرخطر که اجازه بازگشایی ندارند هتل ها و مراکز اقامتی هستند. یکی از مدیران هتل های مرکز استان ضربه وارد شده به حوزه توریسم را وحشتناک قلمداد و عنوان کرد: این صنف جزو اولین مشاغلی بود که به دستور مراجع کسب و کارش را تعطیل کردند و هنوز نیز اجازه بازگشایی ندارند. وی ادامه می دهد: هر چند اگر این محدودیت برداشته شود تا زمان تولید واکسن کرونا مراکز اقامتی ضرر خواهند داد که امیدواریم مسئولان استان فکری نیز به حوزه گردشگری داشته باشند.

دور زدن کرونا

با وجود اینکه شغل های پر خطر هنوز اجازه بازگشایی ندارند، اما برخی کسب و کارها مخفیانه کارشان را شروع کرده اند. گیم نت ها جزو مشاغل پرخطر به حساب آمدند و باید فعلا تعطیل باشند اما برخی از آنها فعالیت شان را زیرزمینی شروع کرده اند. شیشه های مغازه با پوستر انواع بازی های رایانه ای پوشیده شده است، اما از پشت این پوسترهای می توان نور چراغ های روشن مغازه را دید. در می زنم و جوانی بدون ماسک در را باز می کند و اجازه داخل شدن را می دهد. خودم را معرفی می کنم و درباره علت بازگشایی مخفیانه مغازه سوال می کنم. با قول اینکه اسم و مکان مغازه را ننویسم به من پاسخ می دهد. می گوید: تا کی بسته باشیم؟ وقتی بیشتر مغازه ها باز شدند چرا ما باید بسته باشیم؟ ادامه می دهد: بعد از اینکه مشتری می رود دسته های بازی را ضد عفونی می کنم و تعداد دستگاه های بازی را کم کردم و مراقب هستم مشکلی برای کسی پیش نیاید. او اضافه می کند: کسی به فکر زندگی و هزینه اجاره ما نیست و شما که خبرنگارید بگویید کمک بلاعوض یا وامی قرار است به ما بدهند؟ پاسخ دادم : هنوزتصمیم مشخصی اعلام نشده ولی … حرفم را قطع می کند و می گوید: تا آن زمان من نان خالی هم نمی توانم بخورم.

واقعیت دردناک

کرکره مغازه پایین است اما رفت و آمد می شود. اینجا یک آرایشگاه مردانه در مرکز استان است که ریسک پلمپ شدن را خریده و مخفیانه به کارش می پردازد. با شماره اش تماس می گیرم و از او تقاضای وقت می کنم. می گوید: مغازه تعطیل است که اشاره می کنم در نزدیکی محل هستم. با اکراه ساعت ۸ به من وقت می دهد. در فکر رفتن بودم که پشیمان شدم، دوباره تماس گرفتم و خودم را معرفی کردم و از او دلیل باز بودن مغازه اش را پرسیدم. جواب مشخص بود. او هم مانند سایرین اجاره ملک و برآورده کردن مایحتاج خانواده را دلیل باز کردن مغازه عنوان و تاکید می کند: توصیه های بهداشتی را رعایت می کند. می گوید: این طور که نمی شود ما همکاری کنیم و محل کسب مان را ببندیم اما دولت هیچ اقدامی برای ما نکند پس حاضرم کرونا بگیرم اما جلوی بچه ام شرمنده نباشم. قصه دردناکی است. داستان مشکلات مالی بسیاری از خانواده ها که حاضرند کرونا بگیرند اما خانواده هایشان کمبودی احساس نکنند. یکی از دوستانم چایخانه دارد. با او هم درباره کسب و کار فعالیت چایخانه دارهای بیرجندی صحبت می کنم. می گوید: برخی چایخانه ها در خانه هایی در شهر ، مخفیانه فعالیت می کنند و اتفاقا رونق خوبی نیز دارند ، بسیاری از جوانان به راحتی به آنجا می روند و قلیان می کشند. درباره اینکه آیا برخوردی هم با این کار شده می پرسم که می گوید: چقدر باید برخورد کنند؟ اگر آزاد نباشد مخفیانه خواهد بود و همین الان بسیاری از چایخانه ها در خانه دایر هستند و روح مسئولان هم خبر ندارد و فکر می کنند موفق شدند. راست می گوید؛ چند سالی پلمپ کردن بسیاری از چایخانه ها باعث فعالیت زیرزمینی و فراهم شدن بستر ادامه در خاموشی برای آنها شده و در این روزها نیز گویا بیشتر شده است.

رایزنی برای وام ۱۲ درصدی

رئیس اتاق اصناف استان درباره حمایت ها همان جملاتی را می گوید که پیش از این هم شنیده ایم. علیزاده با بیان اینکه ۱۱ گروه اجازه فعالیت ندارند، می گوید: مصوبات کمیته ملی کرونا به تمام صنوف ابلاغ شده است؛ پاساژها و مراکز خرید تا ساعت ۱۸ اجازه بازگشایی دارند و پس از آن ساعت باید تعطیل کنند. وی ادامه می دهد: هر زمان که اجازه فعالیت این ۱۱ گروه به اتاق اصناف اعلام شود بلافاصله به اتحادیه هایشان اعلام خواهد شد. رئیس اتاق اصناف استان عنوان می کند: واحدهایی که اقدام به بازگشایی کنند، پلمپ و جریمه خواهند شد که در چند روز گذشته ۳ واحد متخلف شناسایی و پلمپ شدند.

بسته حمایتی پرخطرها نرسید

علیزاده اضافه می کند: این سازمان امکانات و نیروی زیادی ندارد که برای هر واحد صنفی بازرسی را مستقر کند و شاید برخی از واحدهای صنفی پس از بازدید بازرسان اقدام به بازکردن مغازه هایشان کنند پس مردم به خاطر سلامتی خودشان این تخلفات را گزارش کنند. وی درباره طرح های حمایتی برای کسبه نیز می گوید: متاسفانه تاکنون هیچ گونه بسته حمایتی یا تسهیلات ارزان برای صاحبان این مشاغل به ما ابلاغ نشده است. علیزاده ادامه می دهد: قول هایی داده شده تا آخر هفته تسهیلات وام ۱۲ درصد ابلاغ شود که براساس اولویت به اصناف داده خواهد شد. وی به تماس با رئیس اتاق اصناف کشور اشاره و تصریح می کند: اطلاع دارم با معاون اول رئیس جمهور رایزنی هایی شده که ۷۵ هزار میلیارد تومان با سود ۱۲ درصد در اختیار اصناف آسیب دیده قرار بدهند، اما آیا این رایزنی به نتیجه می رسد و اگر چنین شود چه زمانی دست شان را می گیرد؟ این ها سوالاتی است که ذهن این کسبه را با چالشی جدی مواجه کرده است – مهدی آبادی